helaas kunnen muisjes ziek worden.

Helaas kunnen onze geliefde muisjes ook ziek worden. Een goede en natuurlijke verzorging van je muizen werkt preventief tegen ziektes en door je muizen dagelijks goed te controleren zal een verandering je eerder opvallen, zodat je snel maatregelen kan nemen voordat je muis ernstig ziek wordt.
Een zo goed mogelijk leefklimaat zal bijdragen aan de gezondheid van jouw muisje. Dit houdt in:

- een stressvrije omgeving
- een schone en droge kooi die niet op de tocht staat
- de kooi niet in een ijskoude/snikhete of vochtige ruimte zetten
- de kooi moet goed ventileren (dus geen dichte curverbak met een paar gaatjes erin)
- stofvrije bodembedekking/nestmateriaal
- dagelijks vers voer en schoon water

Wees alert indien je muisje een of meerdere van de volgende verschijnselen vertoond:

- onverzorgde uitstaande vacht
- waterige vieze oogjes
- snotterig nat neusje
- een gekromd rugje
- lusteloosheid
- niet eten en drinken
- benauwdheid/reutelen
- diarree of rare kleur ontlasting (groene drollen is vaak enkel stress)
- veelvuldig krabben
- kopje scheef houden
- bulten, knobbels, wondjes, kale plekken etc.


Longproblemen

Bij muizen komen veel longproblemen voor. De verschijnselen variëren en je muis hoeft niet eens zo ziek te lijken, terwijl hij/zij toch een probleem heeft. Longproblemen kunnen veroorzaakt worden door virussen, bacteriën en schimmels.
Verschijnselen waar je op moet letten zijn: niezen, snotteren, vieze ogen en neus, vieze, natte voorpootjes (van het poetsen van de ogen en neus), benauwdheid en reutelen. Reutelen is een geluid dat gemaakt wordt tijdens het ademen, het klinkt als een soort gepiep. Als je het nog nooit gehoord hebt, zou je het kunnen verwarren met gezellig ‘praten’ van je muis! Let wel, als je muis op je hand zit, behoor jij geen gepiep te horen!

Sendai virus is een virus dat gevreesd wordt door veel muis- en rattenbezitters. Het veroorzaakt acute longproblemen bij zowel ratten als muizen. Typerend zijn niezen, snotteren, vieze neus en reutelen. De dieren worden snel ernstig ziek, stoppen met eten en drinken met vaak de dood als gevolg. De infectie verspreidt zich snel door de groep muizen en vaak zijn alle muizen binnen enkele dagen ziek. Een goede therapie is niet voorhanden, vaak wordt antibiotica gegeven om infecties met bacteriën te voorkomen. Voorkomen is in dit geval dan ook veel beter dan genezen! (zie quarantaine maatregelen).
Een andere gevreesde ziekte is een infectie met Mycoplasma Pulmonis. Dit is een bacterie die in de cellen van de gastheer leeft. Deze bacterie hoeft geen problemen te geven en dat is nu juist het grote probleem. Vaak zit deze bacterie ‘verborgen’ in op het oog gezonde muizen. Een verzwakte weerstand of een andere (meer onschuldige) ziekte kan dan ineens grote gevolgen hebben. Ook kan het voorkomen dat je muis steeds maar weer dezelfde longproblemen krijgt (met bv een maand tussentijd) en gevoeliger is voor andere longinfecties. De verschijnselen variëren maar vaak bestaan ze alleen uit benauwdheid en reutelen, vervolgens vermagerd de muis ernstig wat de dood tot gevolg heeft. De therapie is een antibioticakuur. Deze duurt tenminste 30 dagen, omdat de bacterie moeilijk te bereiken is (hij leeft immers in de cel). Alle andere muizen (en ratten) in huis moeten ook mee behandeld worden, juist omdat de infectie vaak verborgen blijft. Ondanks deze kuur kan het zijn dat je muis blijft reutelen, er is dan al zoveel schade aan de longen dat deze onherstelbaar is

Voor alle longproblemen geldt, ga naar je dierenarts! Deze kan de juiste diagnose stellen, je medicatie geven en verdere problemen voorkomen. Muizen zijn erg gevoelig op hun longen en een longontsteking is al gauw fataal. Verder geldt voorkomen is beter dan genezen!


Parasieten

Parasieten zijn een veel voorkomend probleem bij muizen. Met name mijten en luizen komen veel voor. Verschijnselen zijn jeuk, veel krabben, kale plekken en wondjes/korstjes. In geval van luizen kun je kleine speldenknopjes over je muisje heen zien lopen. Gelukkig zijn deze uitwendige parasieten goed te behandelen. Je kunt kiezen voor een spray (beaphar antischurft) of pipetten (beaphar antiparasiet, beide verkrijgbaar in de dierenwinkel). Deze middelen bevatten ivermectine die de parasieten verlamd, waardoor ze dood gaan. Behandel al je muizen tegelijk en ontsmet de kooien en speeltjes (anders krijg je herbesmetting).

In sommige gevallen is het mogelijk dat je muis niet reageert op de behandeling. Het is natuurlijk mogelijk dat er herbesmetting heeft plaatsgevonden (niet goed behandeld, nieuwe kooigenoot die het heeft, besmet hooi), maar het komt ook voor dat muizen hypersensitief zijn geworden. Deze muizen krabben zich helemaal kaal en hebben zo’n jeuk dat ze vergeten te eten, ondanks behandeling. Als de dierenarts huidafkrabsels maakt, worden er geen parasieten gevonden. Deze muizen zijn moeilijk te behandelen. Zaak is natuurlijk om herbesmetting te voorkomen. Je kunt proberen om de huid te kalmeren met calendulazalf. Soms zal de dierenarts een zalf voorschrijven met corticosteroïden, dit verminderd de jeuk. Helaas is de behandeling erg moeilijk en reageren de muisjes slecht op de zalfjes.

Bloedluizen zijn een ander soort luis die kan voorkomen bij muizen. Deze luizen leven niet op het dier, maar in spleten en kieren van de kooi. In het donker komen ze naar buiten om bloed te zuigen. De verschijnselen bij de muis zijn lusteloos zijn, uitstaande vacht en niet eten en drinken. Jonge dieren kunnen zelfs doodgaan, omdat ze te weinig bloed hebben. De behandeling is niet eenvoudig. Je muizen kan je opnieuw (meerdere keren) behandelen met ivermectine, maar de gehele omgeving (dus niet alleen de kooi en speeltjes) zal meerdere keren behandeld moeten worden met een aantal weken tussentijd. Hiervoor zijn verschillende middelen verkrijgbaar. Bloedluizen kunnen maandenlang overleven zonder bloed, dus het is een langdurig karwei.

Oormijt kan ook voorkomen bij de muis. Verschijnselen zijn: jeuk, krabben en soms scheef houden van het kopje. Oormijt is goed te behandelen met ivermectine, selemectine en een speciale oorzalf, verkrijgbaar bij je dierenarts. Let op! Het scheef houden van het kopje kan ook wijzen op middenoorontsteking of problemen in de hersenen (infarct of bloeding). Bij middenoorontsteking zul je gelijk met antibiotica moeten beginnen. Het scheef houden van het kopje is dus altijd een indicatie om naar de dierenarts te gaan!

Wormen komen gelukkig niet zoveel voor bij muizen. Indien je muis wormen heeft, zal hij vermageren en lusteloos worden. Check de uitwerpselen op wormeitjes of stukjes worm. Als je twijfelt, kun je de ontlasting beter door de dierenarts laten nakijken. Je kunt je muizen behandelen met ivermectine, selmectine of levamisol, deze middelen zijn verkrijgbaar bij de dierenwinkel. Je moet de hele groep behandelen om herbesmetting te voorkomen en de kooi en speeltjes ontsmetten (hier kunnen eieren op zitten).

Abcessen & Tumoren

Muizen kunnen soms een bult op iedere mogelijke plaats krijgen. In sommige gevallen kan dit komen door een ontsteking, dit wordt dan een abces genoemd. Abcessen komen voor nadat een wondje is gaan ontsteken zonder dat het ontstekingsmateriaal (pus, vuil en bacteriën) weg naar buiten kan. Dit materiaal vormt onder de huid dan een bult. De bult voelt vaak wat warmer aan dan de omliggende huid en doet duidelijk pijn bij het aanraken. Ook is de huid op deze plek vaak roder, hoewel dat moeilijk te zien is door de beharing.
Met name bijtwonden kunnen nogal eens abcessen veroorzaken. Omdat de tanden zo scherp zijn, maken ze maar een heel klein wondje in de huid, die snel dicht groeit. De tanden zitten echter vol met bacteriën die een ontsteking kunnen veroorzaken. Let dus goed op als een muis een bijtwondje heeft, voorkomen is namelijk sneller dan genezen.
Om het abces weer te laten genezen is het noodzakelijk dat het open wordt gemaakt. In de meeste gevallen zal dit makkelijk gaan omdat er nog een korstje op een wondje zit. Door de plaats van het abces een tijdje in water met biotex te houden, wordt het korstje zacht en kan je het er vaak makkelijk vanaf halen. Als het abces eenmaal open is, moet geprobeerd worden zoveel mogelijk ontstekingsmateriaal eruit te halen. Ga echter niet in het abces knijpen, je drukt dan de helft uit de wond, maar de andere helft er nog dieper in!
Haal met een watje of gaasje het ontstekingsmateriaal weg en week daarna nog eens in de biotex. Ontsmet daarna de wond met alcohol of sterilon. Liever niet met betadine omdat je dan de kleur van de wond niet meer kan beoordelen. Hou dit regime vol totdat de wond niet meer ontsteekt, daarna moet je de wond juist droog houden zodat het kan genezen. Let wel op dat het niet opnieuw gaat ontsteken!
In sommige gevallen kan je het abces niet openen omdat het te diep zit. Ga in dat geval naar de dierenarts. Deze kan het abces evt. openmaken en je een antibioticakuur voorschrijven. Ook als je een abces wel open krijgt, maar het blijft ontsteken, moet je naar de dierenarts voor antibiotica.

Helaas kan een bult ook komen door een tumor. Muizen en ratten staan erom bekend dat ze veelvuldig tumoren krijgen. Gelukkig proberen serieuze fokkers deze akelige aandoening te verhinderen door niet te fokken met muizen die uit een lijn komen waar tumoren in voorkomen.
Een tumor ziet eruit als een bult. De bult voelt i.t.t. een abces net zo warm aan als de omliggende huid en is meestal niet pijnlijk. Tumoren kunnen zowel oppervlakkig als dieper onder de huid liggen. Bij oppervlakkige tumoren kan je in het begin de tumor wat verschuiven (voelt als wegrollen onder je vinger door), omdat deze nog niet is vergroeid met de onderliggende weefsels. Later is de bult niet meer te verschuiven. Ook kan je bij dieper liggende tumoren, de tumor niet verschuiven.
De enige therapie bij tumoren is een operatie. Kleine dieren zoals muizen hebben echter vaak problemen met de narcose. De risico’s bij een operatie zijn daarom groot. Bovendien bestaat de kans dat de tumor weer teruggroeit, soms op een andere plaats.

Mocht je muis een bult krijgen en je weet niet zeker of het een abces of een tumor is, ga dan ook naar je dierenarts. Hij of zij kan dan een biopt nemen en kijken wat de oorzaak is en evt. behandelen.



Diarree

Diarree kan heel veel verschillende oorzaken hebben. Sommige zijn infectieus en worden veroorzaakt door bacteriën of virussen. Andere komen door verkeerde voeding of onvoldoende hygiëne. Een combinatie van oorzaken is ook nog eens mogelijk.

Een beruchte diarree veroorzaker is de bacterie E. Coli. Deze bacterie is vrijwel bij ieder dier (ook de mens) normaal in de darm te vinden. Er bestaan echter verschillende soorten E. Coli, de ene geeft geen problemen, de andere wel. Met name als de weerstand achteruit gaat (bv bij een andere ziekte) of als er plotseling een voerverandering plaatsvindt, kan de ‘slechte’ E. Coli bacteriën explosief gaan uitgroeien. De bacterie geeft als verschijnselen dan ernstige diarree, buikkrampen (vaak niet te zien), dieren eten niet, zijn sloom en lusteloos. De zieke muis kan razendsnel alle andere muizen in het hok (en bij onvoldoende hygiëne ook in andere hokken) aansteken met via het voer en drinkwater. Hygiëne is bij deze ziekte dan ook van levensbelang om verspreiding te voorkomen.

Een andere beruchte diarree veroorzaker is Salmonella. Iedereen kent Salmonella van de onvoldoende verhitte kip, maar ook bij muizen kan deze bacterie diarree veroorzaken. Ook is hier vaak de oorzaak besmet eten of drinkwater. Symptomen zijn ook hier ernstige diarree, soms bloederig, buikkrampen, koorts. De dieren eten en drinken niet, zijn sloom en lusteloos. In sommige gevallen kan de bacterie in het bloed terecht komen. De koorts stijgt dan, de dieren beginnen te rillen en gaan tenslotte dood.
Iedere muis kan drager zijn van Salmonella. De bacterie kan het immuunsysteem namelijk voor de gek houden, waardoor de bacterie heel lang kan overleven in de gastheer zonder dood te gaan. Als de weerstand van de gastheer verminderd, bv bij stress of een andere ziekte, wordt de bacterie weer actief en gaat zich vermeerderen. Soms wordt de gastheer zelf niet ziek en verspreidt deze alleen de bacterie via de ontlasting, waardoor andere er ziek van worden.

Het belangrijkste voor een muis met diarree is water. Veel muizen stoppen met drinken of drinken onvoldoende als ze ziek zijn. Samen met de diarree zorgt dit voor veel vochtverlies en uitdroging, waardoor je muis zich nog slechter gaat voelen en uiteindelijk dood gaat. Het is dus belangrijk om te zorgen dat je muis goed drinkt, evt. kan je hem water geven met een spuitje direct in de bek. Om de darmen wat te kalmeren kan je hem kamille thee ipv water geven en geroosterd of goed gedroogd wit brood en havermout, absoluut geen fruit en groente.

Gebitsafwijkingen

Soms groeien de knaagtanden zo lang door dat de muis niet meer voldoende voeding kan opnemen. Zorg daarom altijd voor voldoende hard knaagmateriaal zoals takken van fruitbomen of noten in de dop.
De dierenarts kan met een speciale tang de tanden weer op de juiste lengte knippen. Eenmaal een slecht gebit, blijft ook vaak een slecht gebit. Je zult regelmatig terugmoeten om de tanden en kiezen te controleren en evt. opnieuw te laten trimmen.

Oogproblemen

Oogproblemen komen niet vaak voor bij muizen. In de meeste gevallen gaan de ogen ‘meedoen’ als het diertje ziek is. De verschijnselen zijn dan waterige oogjes aan beide zijde, soms met een traanstreep en beide oogjes dichtknijpen. Zie je dit, let dan goed op evt. andere ziekteverschijnselen, zoals niezen, kromme rug, lusteloosheid en het eten en drinken.

De ogen kunnen ook dezelfde verschijnselen vertonen als je muis allergisch is voor iets dat je in de kooi hebt. Meestal gaat het dan om stof van de bodembedekking. Kan je geen andere ziekteverschijnselen vinden dan problemen met de oogjes, haal dan eens alle bodembedekking uit de kooi en gebruik een aantal dagen keukenrol of wc papier (er is tegenwoordig ook een papieren bodembedekking in de handel onder de naam Carefresh®). Na een aantal dagen moeten de oogjes veel minder gaan tranen.

Als laatste komen er ook ontstekingen van de ogen voor. Dit kan aan één kant zijn, maar ook beiderzijds. De verschijnselen zijn rode ogen, jeuk aan de ogen, waterige ogen, gele, pusserige uitvloeiing en de ogen dichthouden. Voor deze problemen zijn verschillende oogzalfjes en druppels in de handel, die je bij de dierarts kan halen. Laat het echter niet op zijn beloop, je muis zou er blind van kunnen worden!


Gedragsstoornissen

Muizen kunnen ook gedragsstoornissen vertonen. Alle afwijkingen in het normale gedragspatroon van de muis wordt een gedragsstoornis genoemd. Maar wat is ‘normaal’ gedrag? Ook dit varieert per muis. Gedragstoornissen zijn dan ook een moeilijk onderwerp. Toch is er één stoornis die wat meer aandacht verdient en dat is snorrenbijten.

Snorrenbijten. De naam zegt het eigenlijk al. Een muis bijt de snorharen van andere muizen af. Het komt regelmatig voor in groepen en je ziet dan alle muizen zonder snorharen lopen op een na. Dit is de boosdoener. Snorrenbijten is vaak een teken van dominantie en steekt vaak de kop op bij een verandering. Dit kan zijn een nieuwe kooigenoot of een dame wordt drachtig en gaat dan snorrenbijten. Snorrenbijten is niet te behandelen en het is noodzakelijk om de snorrenbijter direct uit de groep te halen. Andere muizen kunnen dit gedrag namelijk overnemen. De snorrenbijter kan je apart zetten met een andere snorrenbijtend vriendje of een andere muis. Gevolg is wel dat deze muis altijd zijn snorharen zal missen.

Ook andere gedragsstoornissen zijn niet of nauwelijks te behandelen. Vaak is de oorzaak verveling en gaat het dier stereotiep gedrag vertonen. Meer aandacht, een vriendje of speeltjes kunnen enig effect hebben, maar vaak zit het al zo ingebakken dat het gedrag steeds terugkomt.


Quarantaine maatregelen

Omdat er bij veel ziekten een periode tussen besmetting en verschijnselen van ziekte is, kun je aan de buitenkant niet zien of een muis misschien een ziekte draagt. Om ziekte bij je muizen te voorkomen, is het verstandig om nieuwkomers eerst een periode in quarantaine te houden. In deze periode kun je je nieuwe muizen goed bekijken en afwachten of ze ziek worden zonder je andere muizen bloot te stellen aan de ziekte. Ook is het verstandig om zieke muizen in quarantaine te houden, deze kan dan de anderen niet besmetten en rustig uitzieken.
Quarantaine heeft echter alleen zin als het ook strikt quarantaine is!

Hoe houd ik mijn muizen in quarantaine? Het is niet moeilijk, maar er zijn een aantal ‘spelregels’.
- De muizen gaan in een apart, schoon hok, met de gewone voorzieningen als bodembedekking, voer, water en speeltjes. Dit hok komt op een andere plaats te staan dan je andere muizen. Het liefs in een andere kamer, omdat ziekte ook via de lucht verspreid kan worden.
- Voorwerpen uit de quarantainebak (speeltjes, voerbakjes, maar ook bodembedekking) worden niet geruild met spullen uit de andere bak, zonder ze ontsmet te hebben.
- De muizen die in quarantaine staan, worden altijd als laatste bezocht. Ze krijgen dus als laatste voer, water en aandacht. Na ieder bezoek aan de quarantaine muizen moet je goed je handen wassen. Hiermee voorkomt je dat je de ziekte via jezelf overdraagt aan je andere muizen.
- Let ook op je kleding. Hebben je quarantaine muizen eroverheen gelopen, doe dan wat anders aan, als je terug gaat naar je andere muizen. Houd bv 1 trui voor je quarantaine muizen, leg deze in de kamer waar ze staan en trek die aan voor je de bak openmaakt. Zodra je de kamer verlaat, trek je je andere trui weer aan.



Medicatie toedienen

Voor zieke muizen wordt regelmatig een antibioticakuur voorgeschreven. Er bestaan diverse antibiotica en afhankelijk van de symptomen zal de dierenarts je een bepaald antibioticum adviseren. Ook zal hij/zij je de duur van de kuur duidelijk maken. Soms is maar een korte kuur van 5 dagen nodig (preventief na een operatie bijvoorbeeld), in andere gevallen moet je tenminste 30 dagen behandelen (Mycoplasma Pulmonis). Volg altijd de aanwijzingen van je dierenarts en maak de kuur af!

Er zijn een aantal manieren om antibiotica aan je muisje toe te dienen. De meest makkelijke manier is via het drinkwater. Deze methode is echter nogal onzorgvuldig, je weet namelijk nooit precies hoeveel je muis per dag drinkt. Ook zullen je andere muizen van hetzelfde water drinken en dus onnodig antibiotica binnenkrijgen. In sommige gevallen is dit juist weer handig, als je bijvoorbeeld een groep preventief antibiotica moet geven.

Een andere manier is handmatig een druppeltje aan de zieke muis voeren. Dit werkt echter alleen als de muis nog zelf wil eten of drinken, bijvoorbeeld bij een muis die een abces heeft. Er is antibiotica met een lekker smaakje (bijvoorbeeld Vibravet) of anders kan je het vermengen met een beetje pindakaas of notenpasta. Let wel op dat je muis al dit lekkers ook opeet!

Een muis die echter zo ziek is dat hij niet meer eet of drinkt zul je de antibiotica onder dwang moeten toedienen, dit kan dmv de muis te fixeren (= de muis stevig vastpakken in het nekvel terwijl je het staartje tussen de vingers van diezelfde hand klemt) en dan met een stomp spuitje de antibiotica in het keeltje spuiten. Let wel, dit is geen makkelijke manier, een muis fixeren is een handigheid die menig dierenarts niet eens bezit.

Dan is er nog een manier en dat is de antibiotica door de dierenarts laten inspuiten. Deze methode is zeer accuraat, hij spuit het namelijk direct in het lichaam, maar het vergt nogal wat tijd, geld en handigheid. Soms moet je dagelijks terug naar de dierenarts zodat hij/zij de antibiotica kan inspuiten. Soms wil je dierenarts je het ook wel leren. Je moet het echter wel durven en zeker zijn van jezelf (laat anders je dierenarts het doen). Verder moet je netjes en steriel werken om verdere infecties te voorkomen (d.w.z. handen ontsmetten, telkens een nieuw spuitje en naald, schone omgeving).

In alle gevallen geldt, ALTIJD DE KUUR AFMAKEN. Een onafgemaakte antibioticakuur kan resistentie in de hand werken.

Verwacht echter geen wonderen, het duurt altijd een paar dagen voor de antibiotica werkt. En antibiotica werkt niet tegen virussen die ook veel voorkomen bij muizen.


Voor meer informatie over medicijnen en de werking/bijwerkingen etc. bekijk het topic Antibiotica.

(tekst Marjolein)



_________________